Opus 9 is meer dan repetitieruimte van philharmonie zuidnederland

Toen Stefan Rosu tien jaar geleden intendant werd van het toen kersverse fusieorkest, kreeg hij van de gemeente Maastricht te horen dat hij op zoek moest naar een nieuwe repetitie- en kantoorruimte. De repetities van het orkest in de grote Papyruszaal van Theater aan het Vrijthof legden een te groot beslag op het theater om op die dagen te kunnen programmeren. Daarnaast waren er plannen om op de plek van onze oude repetitiezaal (DSM-zaal) een nieuwe Middenzaal te realiseren. Daar komt nog bij dat voor het orkest de kantoren te krap waren en ze om die reden ook op zoek moesten naar een andere locatie.

Een kantoorruimte is natuurlijk snel gevonden maar een repetitieruimte voor pakweg 100 beroepsmusici, dat is een ander verhaal. Beide zijn dus gevonden in de Theresiakerk aan de Tongerseweg. De kerk werd al vaker gebruikt door festival Musica Sacra Maastricht en philharmonie zuidnederland zelf bracht er de Matthäus-Passion. ‘Dus toen de kerk vrijkwam, wisten we dat het de moeite waard was om die als toekomstige repetitieruimte te onderzoeken.’

Maar was hij niet liever in het theater gebleven? ‘Aan de ene kant: als je blijft, weet je wat je hebt. Het theater ligt centraal in de stad en is een belangrijke partner. Qua repetitieplanning konden wij als een van de eersten onze data vastleggen, maar het theater moet de puzzel met álle voorstellingen maken. Je bent dan afhankelijk of je alle data ook kunt krijgen. En als er last-minute iets geschoven moest worden door een van beide partijen, is dat niet altijd even makkelijk. Nu huren we de kerk weliswaar van het kerkbestuur, maar kunnen we zelf bepalen wanneer we de ruimte nodig hebben.’ 

Uiteraard is een ruimte alleen geschikt als de geluidskwaliteit gewaarborgd kan worden. Om die optimaal te krijgen, werd bureau Level Acoustics & Vibration ingeschakeld dat ook over het geluid in het Muziekgebouw in Eindhoven gaat, zeg maar de Brabantse repetitieruimte van het orkest. Dat muziekgebouw met zijn topgeluid gold als referentie voor de nieuwe oefenruimte. ‘Dus’, zegt Stefan Rosu, ‘krijgen we in de kerk een vergelijkbare kwaliteit, maar uiteraard anders.’ 

Voor het priesterkoor is een podium gebouwd, in grootte vergelijkbaar met dat in het Theater aan het Vrijthof. Er is daar een achterwand gecreëerd die de klank terugkaatst naar het podium. Ook aan de zijkanten zijn aanpassingen gedaan om het geluid te reguleren. In een geklimatiseerde opslagruimte kunnen instrumenten gestald worden. Stefan Rosu: ‘De verwarming van de kerk was de grote uitdaging. Het gebouw werd in 1934 ingewijd dus er is nagenoeg geen isolatie. Maar de constructeurs hebben een primeur bedacht: het podium wordt door een combinatie van vloerverwarming en warme lucht bevochtigd, het is energiezuinig. De warme lucht stijgt door waterpompen langzaam op. Er ontstaat een soort microklimaat. Het moet gewoon lekker warm voelen, dat is vriendelijk voor de instrumenten en ook nog energiezuinig. Alhoewel de kerk zelf koud blijft.’

Bijzonder is dat de Theresiakerk incidenteel ook voor kerkdiensten in gebruik blijft. Op feestdagen kan de achterwand van het podium opengeklapt worden, zodat kerkbezoekers een doorkijk hebben naar altaar en priesterkoor. Behalve kantoorruimtes in een aanpalende voormalige school (1600 m2) beschikt het orkest nu ook over een vijftal kleinere repetitieruimtes waar secties van het orkest of strijkkwartetten kunnen repeteren. Het dubbel gebruik van de kerk is ook de reden dat het orkest voor culturele doelstellingen de naam OPUS 9 heeft geïntroduceerd.

Rosu schat dat er een jaar nodig is om de nieuwe ruimte te leren gebruiken. Vervolgens wil hij er een nieuwe culturele plek in Maastricht van maken. Hij denkt aan kleine concerten, kamermuziek, symposia of voordrachten. Andere culturele instellingen kunnen er straks mogelijk ook gebruik van maken.  

De philharmonie zuidnederland is een orkest dat door de provincies Limburg en Brabant samen mede financieel ondersteund wordt. Van de 100 tot 150 repetitiedagen per seizoen voor grote bezettingen vindt de helft in Eindhoven en de helft in Maastricht plaats. Met alle kleinere muzikale en educatieve projecten erbij komt Stefan Rosu gemakkelijk aan zo’n 200 tot 250 oefendagen.

Bij zijn aantreden zei chef-dirigent Duncan Ward dat hij graag publiek zou willen hebben bij repetities. Voorziet de kerk daarin? Stefan Rosu: ‘Ja, de vrienden van het orkest worden een paar keer per jaar in de gelegenheid gesteld een repetitie bij te wonen in Maastricht of Eindhoven. En dat geldt uiteraard ook voor scholieren of bij bijzondere gelegenheden. We bekijken of we ook iets kunnen betekenen voor de mensen in het naburige Mariaberg. We willen iets betekenen voor de stad. De drempel is lager geworden.’ 

De philharmonie zuidnederland zal uiteraard in Theater aan het Vrijthof blijven spelen en er incidenteel blijven repeteren. ‘En we zijn met Brigitte van Eck van het theater in gesprek over de inzet van Opus 9 als locatie voor het programmeren van kleinere klassieke concerten, als aanvulling op de bestaande klassieke muziekprogrammering van het theater.’