Augustus: Oklahoma: 
tragisch, herkenbaar en grappig

‘Een fantastisch familiedrama van Tracy Letts’, zegt Sluysmans. En Ariane Schluter wilde het dolgraag spelen. ‘Maar ik realiseerde me ook snel dat er nogal wat consequenties aan vast zitten want het is een groot en dus kostbaar stuk. Toneelgroep Maastricht alleen kan dat niet trekken, dan zouden we voor de rest van het jaar op slot moeten.’ 

Er moest een partner worden gevonden en die diende zich aan in de hoedanigheid van de Theateralliantie, die hoofdproducent van deze voorstelling zal zijn. Michel Sluysmans: ‘De Alliantie bestaat uit de verenigde theaters, zeg maar de grootste zalen van Nederland. Zij helpen aan de ingang mee om deze productie te realiseren.’ Je mag dat ook opvatten als een grote blijk van vertrouwen in de regisseur trouwens, Augustus: Oklahoma blijft qua omvang een heikele onderneming. Vandaar dat het stuk ook maar één keer eerder in Nederland is opgevoerd. 

In de grote zalen zal het in elk geval vaker dan één avond te zien zijn, waaronder uiteraard Theater aan het Vrijthof, thuisbasis van Toneelgroep Maastricht. Ariane Schluter heeft de hoofdrol. Zij speelt de vrouw des huizes in een familiehuis in het Amerikaanse Oklahoma, opgegroeid in armoede, inmiddels welgesteld. Een keiharde tante, vooral voor haar uitwonende dochters die terugkomen om haar te troosten en bij te staan als hun vader spoorloos verdwijnt. Maar wonden worden niet verzorgd of geheeld maar juist opengereten. ‘De vrouw des huizes heeft mondkanker’, scherpt Sluysmans het personage. ‘En dat is heel symbolisch want er komt nogal wat ellende uit die mond gedurende dit stuk.’ 

Qua intensiteit laat Augustus: Oklahoma zich meten met het relatiedrama Who’s afraid of Virginia Woolf? van Edward Albee, maar Sluysmans roemt in Augustus: Oklahoma vooral de humor. ‘Het is een ontzettend geestig stuk. Je lacht je suf om het leed dat ze elkaar aandoen. ‘De ouders in dit stuk hebben de sociale ladder beklommen en willen dat hun kinderen het beter krijgen dan zij destijds. En dat lukt, ze studeren, krijgen goede banen en genieten een goed inkomen. Alleen, ze zijn allemaal ongelukkig. En zij – in tegenstelling tot hun ouders – kunnen de armoede niet de schuld geven. Augustus: Oklahoma gaat over spijt. De dochters vinden dat ze slechte dochters zijn want ongelukkig, de moeder vindt dat ze een slechte moeder is omdat ze niet in staat is om haar kinderen gelukkig te maken.’ Het stuk houdt het publiek een spiegel voor. ‘We maken allemaal deel uit van familierelaties’, zegt Sluysmans. ‘En ik denk dat veel personages herkenbaar zullen zijn.’

Sluysmans zou Sluysmans niet zijn als hij geen aansluiting zou zoeken bij de actualiteit. Thema’s als racisme en klimaatverandering zet hij op scherp, al moet hij zich bewegen binnen de strikte kaders van het voorgeschreven script. 

‘De familie in dit stuk mag je zien als een metafoor voor de ontwikkeling van de westerse samenleving pakweg de laatste vijftig jaar’, zegt de regisseur. ‘En het behandelt de twee belangrijkste thema's in de kunst: het raadsel van de liefde dat we nooit hebben kunnen ontrafelen én een thema waar de oude Grieken hun eerste tragedies al op baseerden: familiebanden. Het gruwelijke van familie is: je kunt je er niet aan ontworstelen, hoe onafhankelijk of succesvol je ook bent. Als je je ouderlijk huis binnenkomt en je ziet je ouders, je broer en je zus, je oom en je neef, dan ben je meteen weer dat kind en voel je waar je je aan had willen ontworstelen. Tragisch, herkenbaar en grappig.’

Het publiek mag drie uur genieten van de totale ondergang van een familie. Sluysmans spreekt van een ‘waar acteursfeest’. De cast bestaat uit een mooie mix van verschillende generaties acteurs zoals Ariane Schluter, Porgy Franssen, Wendell Jaspers, Ali-Ben Horsting, Anneke Blok en Liza Macedo dos Santos die ook in Sluysmans vorige productie De Kersentuin speelde. Victor Griffioen is sheriff en verzorgt net als in Noem het maar liefde de muziek.

Michel Sluysmans: ‘Loek Zonneveld, criticus van de Groene Amsterdammer, riep het publiek bij de laatste uitvoering van Augustus: Oklahoma op om vooral te gaan kijken omdat hij vreesde dat door het veranderende kunst- en cultuurbeleid het misschien wel eens de laatste keer zou kunnen zijn dat je in Nederland zoveel talent bij elkaar in één theatervoorstelling zou kunnen bewonderen. We zijn nu veertien jaar later. De grote ensembles zijn, op twee in Amsterdam en één in Den Haag na, uitgestorven. En kijk eens. We flikken het toch weer.’