“De Dood is meer dan een knappe man in een wit pak”
Interview met Milan van Waardenburg over zijn rollen in Elisabeth en Les Misérables
Zanger en acteur Milan van Waardenburg had het afgelopen jaar groot succes als Jean Valjean in de musical Les Misérables. Hij toerde door Nederland en Vlaanderen en speelt nu in het Londense West End. Dit seizoen komt hij terug naar Nederland als de Dood in de musical Elisabeth, naar het leven van keizerin Elisabeth, beter bekend als Sissi.
Door Emile Hollman
Stel je eens voor: moeder neemt zoontje van acht mee naar Les Misérables in West End, het theater paradijs in Londen. Hij verstaat er geen fluit van, maar na de show weet hij één ding zeker: dit wil hij later ook. Twintig jaar later heeft Milan van Waardenburg zijn droom verwezenlijkt. Hij staat een half jaar lang in het Londense Sondheim Theatre in de musical Les Misérables.
“Het begint een beetje te landen,” lacht de zanger. “Probeer je je dit eens voor te stellen: dit jaar beleeft deze musical zijn jubileum, dan draait Les Misérables veertig jaar lang met acht shows per week. En het gaat voorlopig niet stoppen.” Uiteraard voelt hij zich de koning te rijk dat hij daar deel van mag uitmaken. In 2023 was de musicalster al eens in Theater aan het Vrijthof te zien in de Nederlandse productie van Les Misérables. Nu kan hij ze vergelijken.
Is er veel verschil met de Britse versie? “De show is grotendeels hetzelfde, en toch weer helemaal anders. We waren in Nederland best grote zalen gewend, denk maar aan Carré in Amsterdam en Chassé in Breda. Hier in het Sondheim zijn er net iets meer dan duizend zitplaatsen. Het publiek zit heel erg dicht op het podium. Dat maakt de voorstelling intiemer en betekent dat je anders moet spelen. In Nederland moesten we grote gebaren maken, hier moet het juist kleiner. Mijn resident director, degene die de show in het oog houdt, kwam na de eerste repetitie naar me toe en zei: ‘Tijdens de Nederlandse première speelde je 120 procent, dat is veel energie. Je kunt terug naar 60 procent, dat is meer dan zat.’ Daar moest ik echt aan wennen omdat ik elke show alles geef, maar het mag dus een onsje minder.”
Op basis van de anekdotes over zijn moeder die hem meenam naar West End en zijn oma die hem inspireerde en stimuleerde, zou je bijna denken dat het hem allemaal kwam aanwaaien. Niets is minder waar. “Ik was toondoof als kind. Ik kon nauwelijks een noot van de piano nazingen. Qua muzikaliteit begon ik niet op nul maar op -300. Het bizarre is dat ik als kind toch heel sterk voelde dat ik dit moest doen. Dus nam ik niet één, maar twee keer per week zangles. Daarnaast ging ik naar de dramaschool én in het weekend naar de theater opleiding in Zoetermeer, voordat ik mijn studie begon aan het conservatorium.
Het was producent Albert Verlinde die hem wist te strikken voor Elisabeth. “Hij belde me de dag na de Nederlandse première van Les Misérables in Carré en vroeg: ‘Wat doe je in 2025?’ Ik zei: ‘geen idee, dat is nog ver weg.’ Hij nodigde me uit voor een kop koffie. De volgende dag kreeg ik een rol in Elisabeth aangeboden. Dat ik tussendoor naar West End zou gaan, wist ik toen nog niet.”
Milan van Waardenburg heeft eerder al eens liedjes uit de musical Elisabeth gezongen, onder andere tijdens zijn opleiding en zijn musicalrollen in Duitsland. “Als je, zoals ik, houdt van grote iconische shows dan staat Elisabeth op je lijstje.” Met de beroemde speelfilms uit de jaren 50 had hij wat minder. “Vooral mijn moeder was helemaal verslaafd aan dit soort romantische films en series. Wel heb ik affiniteit met koningshuizen overal ter wereld. Zo leerde ik het boeiende verhaal van Sissi beetje bij beetje kennen via de muziek.”
De musical vertelt het verhaal van Elisabeth, of Sissi, die door haar huwelijk met Franz Joseph op jonge leeftijd keizerin van Oostenrijk-Hongarije wordt. Ze krijgt het stevig voor de kiezen omdat ze zichzelf wenst te blijven. Dit zeer tegen de zin van haar schoonmoeder, aartshertogin Sophie. Sissi wil vluchten en haar verlangen naar de dood is soms groot. De film mag dan romantisch en zoetsappig zijn, de musical neigt meer naar de werkelijkheid. Zo krijgt niet alleen haar moordenaar Luigi Lucheni een rol, maar ook ‘De Dood’ zelf.
“Die twee mannenrollen hebben me altijd geïntrigeerd,” zegt Milan van Waardenburg. “En dan vooral de rol die ik nu mag spelen: De Dood. Hoe beïnvloedde de dood nou precies het leven van Elisabeth? Ik was wel blij toen Albert Verlinde me vertelde dat er een nieuwe, aangescherpte versie komt. In de musicals tot nu toe was De Dood vooral een knappe man in een wit pak die met een zwoele glimlach de keizerin het hof maakte en verleidde. Maar in mijn ogen heeft de rol zoveel meer diepgang. Nu wordt De Dood een complexer personage en ik vind het mooi dat ik verschillende facetten daarvan kan uitdragen. Het creatieve team kiest er ook voor om de rol van Sissi te verdelen onder twee acteurs: de een speelt de jonge keizerin, de ander Elisabeth op leeftijd. Het wordt in elk geval geen kopie van wat we allemaal al gezien hebben.”
De tegenspeler van Milan van Waardenburg is niemand minder dan Pia Douwes. Zij zong en speelde Elisabeth tijdens de wereldpremière in Wenen in 1992 (met teksten van Michael Kunze en muziek van Sylvester Levay). Milan van Waarden burg is er opgetogen over, want hij speelde nooit eerder met de Nederlandse musicaldiva. “Toen ik hoorde dat zij gevraagd zou worden voor de oudere Elisabeth, was ik helemaal om. Hoe iconisch wil je het hebben? Ik vind het een grote eer om met haar het beroemde duet De Laatste Dans te zingen.”
In de documentaire die AVROTROS over zijn gang naar West End maakte, vertelt Milan van Waardenburg openlijk over de therapie die hij nam na zijn eerste recensie. Is hij nu gepokt en gemazeld? “Ze bereiden je in dit vak op van alles voor, maar niet hoe je om moet gaan met een slechte recensie. Ik had geen idee dat het me zo veel zou doen. Als je op het toneel staat, dan haal je je hart uit je lijf om het te delen met het publiek. Als iemand daar vervolgens op trapt, doet dat pijn. Daar kunnen artiesten heel stoer over doen, maar we krijgen er allemaal een keer mee te maken. Het grappige was dat diezelfde recensent me na de première van Les Misérables een superstar noemde. Tja, daar hechtte ik dan ook weer minder waarde aan. Zo werkt dat.”
Milan van Waardenburg verheugt zich op zijn terugkeer naar de Nederlandse theaters. “Toen Les Misérables door het land ging toeren, voelde je overal een soort spanning omdat de musical lange tijd niet in Nederland was uitgevoerd. Dat geldt vast ook voor Elisabeth. Ik weet zeker dat veel mensen ernaar uitkijken om deze prachtige muziek eindelijk weer live te horen.”
